راه کمال از دیدگاه استاد الهی
در این بلاگ بارها به موضوع دین و زندگی معرفت‌محور پرداخته‌ام و تقریباً همیشه آن را از دیدگاه مسیحیت بررسی کرده‌ام. اما نباید نسبت به ادیان و اعتقادات دیگر هم بی‌اعتنا باشیم زیرا این کار ممکن است بخش بزرگی از تعلیمات و آینده معنوی‌مان را به خطر بیندازد. دکتر بهرام الهی، در کتاب راه کمال، مقدمه‌ای روشن و برجسته از مشی فکری پدرش، استاد الهی و مراحل مختلف لازم برای سیر کمال را ورای هرگونه جزمگرایی یا تعصب دینی تشریح می‌کند و تصویر زنده‌ای از معنویت را ارائه می‌دهد.
از نظر من هیچ‌چیز ویران‌کننده‌تر از بیابان معنوی‌ای نیست که چندین دهه است وارد آن شده‌ایم. خداناباوری، دگماتیسمی (جزمگرایی) است مانند سایر دگماتیسم‌ها و از این نقطه نظر تفاوتی با آنها ندارد. و فلسفه‌های ماده‌گرایِ خداناباوری، مانند فلسفه میشل انفره، از اعتبار بیشتر یا کمتری نسبت به سایر فلسفه‌ها یا اعتقادات برخوردار نیستند. آنها محوری، مثلاً قدسی‌گونه، را معرفی می‌کنند که غالباً دور آن می‌چرخند، بی‌آنکه تفکر انتقادی مناسبی به آن اضافه کنند.
دربارۀ کتاب راهنمای عملی *
مطلب زیر از مؤلف کتاب ارزشمند راهنمای عملی به روشنی نگرش او را خلاصه می‌کند: « انسان‌ها امکان انتخاب دارند و می‌توانند … فکرشان را تنها متوجه جهان مادی کنند، عقل‌شان را با حقایق مادی صرف بپرورانند و به درجات بالای علمی نیز برسند، اما خود را از درک صحیح ابعاد معنوی بی‌بهره گذارند، تا جایی که واقعیت خدا و روح و آن دنیا و حساب آخرت و … را کلاً انکار کنند.»
تمام دستورالعمل این «راهنمای عملی سیر کمال» در چند سطر بالا خلاصه شده که نمایانگر فشردگی مطالب آن است.
باید بگویم که در ابتدا با دیدن عنوان کتاب، کمی نسبت به آن بدگمان بودم، اما همین که شروع به خواندن کردم، مجذوب آن شدم. در حالی‌که من همیشه موضوع روح را از حوزۀ منطق تفکیک می‌کنم.
در این کتاب با یک درس زیبا از فلسفۀ اخلاق، سر و کار داریم، اخلاقی نوع‌دوستانه، متکی بر فضیلت که نقطۀ مرکزی آن تزکیۀ روح است.
اما آنچه در این کتاب بیشتر مرا تحت تأثیر قرار داد، جهانی بودن مطالب آن است، خصوصیت کاملاً مشترک هر روح انسانی، با احساس دغدغۀ پیشرفت خود، برای یافتن پاسخی معقول به تمام سؤالات مربوط به هستی: از کجا می‌آیم؟ به کجا می‌روم؟
یک کتاب راهنما برای دانشجوی طب جدید روح
استاد الهی می‌گوید: «این راه… راه حرف نیست، راه عمل است، فقط با عمل باید پیشرفت کرد.»۱ ولی چطور وارد عمل شویم؟ از کجا شروع کنیم؟ با چه ذهنیتی به این کار بپرداریم؟
ارائۀ پایه‌های معنویت فطری- معنویتی که استاد الهی آن را «طب جدید روح» می‌نامد- یک مکمل عملی، یا به نوعی یک جزوه دانشجویی نیاز داشت که با انتشار کتاب راهنمای عملی۲ این منظور برآورده شد. مؤلف کتاب، دکتر بهرام الهی می‌گوید: کتاب حاضر و چهار کتاب همراهش که در آینده منتشر خواهد شد، شامل پایه‌های سیر کمال روحی انسان است.
راهنمای عملی، بی‌تردید زیربنای این مجموعه محسوب می‌شود. این کتاب، به صورت یک کتاب راهنما طراحی شده، شامل چندین تصویر و مطالب کوتاه که برای درک بهتر، باید آنها را به همان ترتیب ارائه شده مطالعه کرد. راهنمای عملی، دستورالعمل طب جدید روح است.
توجه دائم و توجه کامل
بر انسان عاقل وظیفه است به خدا توجه کند تا خدا به او توجه کند. استاد در آثار نوشتاری و گفتاری و آموزشی خود بر توجه دائم بسیار تأکید دارد، ولی در عمل منظور ایشان توجه کامل است. توجه دائم، تنها توجه به حضور دائم و همیشگی خداست، در حالی که توجه کامل، توجه همزمان به حضور دائم و همیشگی خدا، و به حضور دائم فعالیت‌های همیشه زیان‌بار نفس اماره – برای روح خویشتن – نیز است.
توجه دائم
به این معنی است: در خاطر زنده نگه‌داریم (توجه کنیم) که سیالۀ الهی همیشه حضور دارد و بر ما محیط است، که هر نیکویی‌ای به ما می‌رسد از یکتا است و هر بدی‌ای که به ما می‌رسد از نفس امارۀ خودمان است. تا زمانی که این‌گونه فکر می‌کنیم، او هرگز ما را تنها و بی‌پشتیبان به حال خود رها نمی‌کند.
پایه‌های سیر کمال روحی: راهنمای عملی
ریاضت و تجربه و تحقیق دریافتم باید این‌طور باشد. در حقیقت
تجربیاتی است که خودم به دست آوردم.
کتاب راهنمای عملی۱ ، کتابی است بنیادین و دقیق. مؤلف آن، دکتر بهرام الهی که پیش از این، کتاب «راه کمال» را تألیف کرده است، در این اثر، بر اساس مشی فکری پدرش، استاد الهی، و تجربیات بیش از نیم قرن خود، «طب جدید روح» را به معنای واقعی کلمه به ما ارائه می‌دهد. در اینجا، مفاهیم معنوی‌ای که می‌شناسیم- یا تصور می‌کنیم که می‌شناسیم- از جمله خدا، روح، عبادت، نیکی، بدی،… با دیدگاهی کاملاً نوین بازنگری شده‌اند. این مفاهیم معنای گسترده‌تر و دقیق‌تری یافته‌اند و به خصوص، کاملاً روشن و واضح شده‌اند. در واقع، این مفاهیم در پرتوی تصاویری که نویسنده از«آناتومی روح» ارائه می‌دهد قابل فهم می‌شوند.
دکتر الهی از همان شروع پایه‌های سیر کمال روحی، مسیری که باید هر روز قدم به قدم از طریق یک عمل واقعی که آن را این‌ویو توصیف می‌کند، دنبال کرد را مشخص می‌کند. از نظر او، درک نظری اصول معنوی به تنهایی برای جذب حقایق الهی اصیل کافی نیست، بلکه لازم است واقعیت آنها را در عمل، از طریق خودشناسی و پرورش انسانیت در خود لمس کنیم.
زندگی پس از مرگ
شواهد موجود حاکی از آن است که روح یا به عبارت علمی آن «آگاهی» حداقل تا چند ساعت بعد از مرگ بالینی به حیات خود ادامه می‌دهد.
در ویدیوی زیر « داستان خدا» وابسته به نشریه رسمی انجمن جغرافیای ملی۱ ، دکتر سام پرنیا مدیر تحقیقات پروژۀ «هشیاری در حین احیا» موضوع آگاهی و زندگی پس از مرگ را با رویکردی علمی بررسی می‌کند. او تاکنون مقالات متعددی در مجلات علمی در مورد تجربیات نزدیک به مرگ نگاشته است.
ارکان اخلاق عملی(۲)
استاد با اشاره به موضوع جبر و اختیار، و تسلیم و رضا، توجه حقیقت‌جو را به مسئولیتش در سرنوشت اخروی، همچنین توجه او را به رویکردش در رخدادهای زندگانی جلب می‌کند.
برداشت صحیح و واقع‌بینانه از جبر و اختیار، انسان را در قبال سرنوشت اخروی خود، مسئولیت‌پذیر و به‌هوش می‌کند. با این که جبری‌ها، ارادۀ خود را در سرنوشت دخیل نمی‌دانند، و در مقابل، قَدَری‌ها، ارادۀ یکتا را؛ اما رویدادهای زندگی، در عمل، هیچ‌یک از این دو حالت افراطی را به طور مطلق تأیید نمی‌کند. از این رو، برای قریب به اتفاق مردم، قانون بینِ اَمرین که صورت منطقی از موضوع جبر و اختیار پیش روی می‌گذارد، صادق است.