دسته: نكاتی برای عمل

مقالۀ قبلی شرح یک موقعیت دشوار و تبادل نظر برای برگزیدن روش اخلاقی مناسب در رویارویی با موقعیت‌های مشابه بود. در این مقاله ابتدا به جمع‌بندی نظرات می‌پردازیم و سپس معیارهای انتخاب روش صحیح را توضیح می‌دهیم. کسانی که هنوز در نظرسنجی شرکت نکرده‌اند می‌توانند با رجوع به مقالۀ قبلی در نظر سنجی شرکت کنند.
 

داستان زیر را بخوانید و در نظرسنجی آن شرکت کنید. توجه داشته باشید که هیچ‌یک از پاسخ‌های پیشنهادی به طور مطلق درست یا نادرست محسوب نمی‌شوند. زیرا واقعیت پیچیده‌تر از آنست که بتوان آن را در این چند پاسخ‌ خلاصه و جمع‌بندی کرد. هدف از این نظرسنجی، تفکر و تبادل نظر می‌باشد. در مقاله بعدی به بررسی این نظرسنجی و ارائه شاخص‌های مناسب برای انجام عمل اخلاقی صحیح می‌پردازیم.
 

نویسنده: فردریک پرو

«فطرت خودپسندِ منِ انسان فقط خودش را دوست دارد و به فکر خودش است.»
(بلِز پاسکال، تفکرات)

اخیراً با مشکلاتی کوچک ولی متعدد روبه‌رو شده‌ام. از جمله موقعی که می‌خواستم سوار مترو شوم، جوانی مرا هُل داد، سپس، همکارم درست قبل از ترک اداره از من خواست کار نیمه تمام او را انجام دهم، یا همکاران دیگر در بحبوحۀ کارم مزاحم می‌شدند و از من سوالاتی می‌پرسیدند که خودشان هم به خوبی می‌دانستند پاسخی برایشان ندارم…. این مسائل که در چند روز اخیر پشت سر هم اتفاق افتاد، باعث بد خُلقی و عصبانیتم شد، به طوری که تا به حال چنین حالتی برایم پیش نیامده بود.
 

در زمینۀ فلسفی، تفکرات معنوی، مذهبی، تئوری‌های روانشناسی و غیره می‌توان به شناخت نظری اصول بنیادین آنها اکتفا کرد و همین برای یافتن خط مشی کلی در زندگی و آسودگی خیال از این که معنای زندگی را یافته‌ایم کفایت می‌کند. اما ایجاد تغییر واقعی در خود، مستلزم ورود به مرحلۀ عمل در معنویات برای سیرکمال روحی است. برای رسیدن به این منظور، از کجا باید شروع کرد و چه باید کرد؟ در اینجا، مقصود انجام تشریفات مذهبی یا اجرای توصیه‌های اخلاقی مرسوم نیست. در واقع، کار معنوی با شناخت خود شروع می شود. بدین معنی که نگاه را متوجه درون خود کنیم و آن را به دقت ارزیابی کنیم« تا خصوصیات اخلاقی خویش،یعنی نقاط ضعف و قوت شخصیت روحی-روانی‌مان را بهتر بشناسیم»^۱ . لازمۀ این کار، صداقت است زیرا باید بتوانیم عیوب خود را درست و بی‌طرفانه ببینیم. علاوه بر این، باید اعتماد به نفس داشته باشیم تا با دیدن نقاط ضعف خود دچار یأس و نومیدی نشویم. همچنین ارزیابی خصوصیات‌مان باید در چارچوب سیر کمال معنوی باشد. به عبارت دیگر معیار‌های سنجش نقاط ضعف و قوت، صفات مثبت و منفی‌مان نباید متأثر از ضوابط اجتماع بلکه براساس ارزش‌های اخلاقی و معنوی صحیح باشد. مثلاً درون گرایی در اجتماع نقطه ضعف محسوب می‌شود، در حالی که در معنویت چنین حالتی، به خودی خود صفتی مثبت یا منفی نیست. حتی این صفت در بعضی مواقع می‌تواند مثبت هم باشد زیرا چنین شخصی راحت‌تر می‌تواند درون خود را بررسی کند.
 

نوشتۀ آرنو تویلیه

انسان دارای اختیار است و این امتیاز استثنائی او را قادر به رسیدن به هدفی می‌کند که برای آن خلق شده است، یعنی کمال. ولی برای رسیدن به این هدف، شخص باید در موقعیت‌های مختلفِ زندگی روزمره؛ مثلاً محیط خانوادگی، حرفه ای و غیره به نحو صحیح از اختیار خود استفاده کند و در راستای هدف معنوی خود، در هر موقعیتی، از خود بپرسد: «چطور و برای چه باید از قوۀ اختیار استفاده کنم؟»

• آیا کاربرد قوۀ اختیار این است که با روشی کاملاً خودخواهانه منافع شخصی‌ام را حفظ کنم؟ چنین روشی مثل این است که اختیار خود را به دست ایگو سپرده‌ام و تصمیماتم بدون در نظر گرفتن ارزش معنوی آن موقعیت و هدف واقعی‌ام است.

• یا برعکس، می‌خواهم از اختیار خود برای انجام وظایف معنوی‌ام، یعنی عمل به اخلاقیات بر حسب وظیفۀ انسانی و جلب رضایت خدا و به منظور تغذیۀ روح خود و پیشرفت در مسیر کمال معنوی بهره ببرم؟ در این صورت، بر انتخاب‌هایی که می‌کنم مسلط هستم، چون در لحظۀ تصمیم‌گیری،‌ احتیاجات منِ حقیقی‌ام را در نظر می‌گیرم و از عواقب مادی و معنوی آن موقعیت آگاهم.

 

نوشته: ساندرین دوپلسیس

اگر کسی از ما سؤال کند: «آیا سهل‌انگار هستید؟ » معمولاً جواب مثبت می‌دهیم، چون در غیر این صورت ممکن است از خود راضی به نظر برسیم. برعکس، اگر از ما بپرسند «در چه مواردی و از چه نظر سهل انگار هستید؟»، مسئله به نحوی پیچیده می‌شود. در واقع، چطور می‌توانیم موارد و میزان (گاهی/مرتباً، کم/ زیاد) سهل‌انگاری را در خود تشخیص دهیم، با در نظر گرفتن اینکه سهل‌انگاری پیامد بی‌توجهی است و به وضوح و به طور مستقیم تشخیص داده نمی‌شود یا اینکه، ما به طور کلی اهمیت چندانی به آن نمی‌دهیم.