دسته: مقالات

تالار بزرگ موزه متروپولیتن نیویورک در تاریخ‌ ۱۶ و ۱۷ فروردین ۱۳۹۸ شاهد برنامه‌های متعددی پیرامون هنر تنبور استاد الهی( ۱۳۵۳-۱۲۷۴) بود.
یکی از این برنامه‌‌ها، نواختن قطعه‌ای از رپرتوار استاد الهی توسط دکتر شاهرخ الهی بود.
اخیراً کانال رادیویی اِن وای پی آر^۱ برنامه‌ای را به این رویداد اختصاص داده است. در ادامه، گزارش جان شیفر^۲ درباره هنر استاد الهی را می‌شنویم.

تا چند لحظۀ دیگر شما را به صحنۀ تالار گریس رینی راجرز^۳ در موزۀ متروپولیتن می‌بریم. در این برنامه موسیقی زنده‌ای از موسیقی‌دان و عارف ایرانی قرن بیستم، استاد الهی، توسط پسرش دکتر شاهرخ الهی با تنبور نواخته می‌شود. صدای اکوستیکی که قرار است شما را به مکانی دیگر ببرد، و حالت ذهنی‌تان را تغییر دهد. این نکته‌ در هر سه قطعۀ مختلفی که امشب می‌شنویم، مشترک است، ولی این تنها چیزی نیست که این سه قطعه اشتراک دارند.
 

موزه متروپولیتن نیویورک در سال ۱۳۹۳ش، با برگزاری نمایشگاهی به نام «تنبور مقدس: هنر استاد الهی» برای اولین بار به معرفی موسیقی استاد و نقش او در تعالی هنر تنبور در هر دو زمینۀ فن و اجرا پرداخت. بنا بر آمار این موزه بیش از ۱۰۰۰۰۰نفر از کشورهای مختلف جهان از این نمایشگاه دیدن کردند، همزمان رسانه‌های جمعی مقاله‌های مختلفی در این زمینه نوشتند.

در ماه فروردین ۱۳۹۷ش، موزه متروپولیتن یکی از تنبورهای استاد را در بخش گالری آلات موسیقی که به تازگی بازگشایی شده بود، قرار داد. در کنار این ویترین ویدیوی کوتاهی در مورد هنر استاد الهی به طور مرتب پخش می‌شود.
 

 
نفس اماره
(نفس اماره در منظومۀ شیخ عطار نیشابوری)^۱

 

نفس اماره از غرایز و طبیعت حیوانی سرچشمه می‌گیرد و منشأ هوا و هوس نفسانی می‌باشد. پیروی از آن انسان را از راه خدا دور کرده و به سوی قهقرا می‌کشاند^۲. تا زمانی‌که روح ملکوتی به میزانی از پختگی نرسد انسان نمی‌تواند به وجود نفس اماره در خود پی‌ببرد. زیرا نفس اماره برای غافل کردن انسان به ترفندهای گوناگون متوسل می‌شود که دائماً با رهنمودهای عقل سلیم مخالفت می‌کند.
 

عقل قوه‌ای است در انسان که به او امکان درک رابطه علت و معلول و تشخیص درست از نادرست، خوبی از بدی، مفید از مضر و غیره را می‌دهد. هیچ مخلوقی از ابتدای خلقتش پخته و کامل نیست و عقل انسان نیز در ابتدای خلقتش (عقل عادی) از این قاعده مستثنی نمی‌باشد. انسان برای برخورداری از عقلی که او را به کمال برساند، موظف است عقل عادی خود را رشد داده و به عقل سلیم تبدیل نماید، یعنی دانۀ عقل سلیم را که در عقل عادی او قرار دارد به جوانه رسانده و آن را رشد دهد و به پختگی برساند.
 

«به یاد آن‌که بر سفینۀ هستی فرمان می‌راند»

 
این مکتب مانند طب جدیدی است که بعد از سالیان متمادی ریاضت و تجربه و تحقیق دریافتم باید این‌طور باشد. در حقیقت تجربیاتی است که خودم به دست آوردم .^*

 
طب جدید روح، یا معنویت فطری سرفصل تازه‌ای در تاریخ معرفت انسانی است که راه نوینی برای خودشناسی و خداشناسی در پیش پای جویندگان حقیقت باز کرده است. معنویت فطری ریشه در تجربه و عمل دارد. و به انسان امکان می‌دهد در چهارچوب یک زندگی طبیعی و مفید در اجتماع، به طور طبیعی روح و روان خود را معناً بیدار و فعال نگه ‌دارد و کم‌کم به درجه‌ی دقیق‌تر و عمیق‌تری از آگاهی و هوشیاری نسبت به خویش برسد.
 

تمرین فکر و ذکر یکی از پایه‌های اساسی سیر کمال معنوی است. این تمرین دستور شرعی خاصی نیست، و یک روش مدیتیشن و عبادت جهانشمول^١ است که هر فرد صرف نظر از اعتقادات و فرهنگ خود صادقانه در جستجوی حقیقت باشد می‌تواند به آن عمل کند. تمرین فکر و ذکر یکی از موثرترین و ملموس‌ترین روش‌های توجه به او و جذب نور اوست.
 

«نمایش سازهای تأثیرگذارترین موسیقیدانان قرن بیستم»

در سال ۱۳۹۳ شمسی (۲۰۱۴م) نمایشگاهی در موزه متروپولیتن شهر نیویورک، با نام « تنبور مقدس: هنر استاد الهی» به منظور معرفی موسیقی استاد الهی و نقش او در متعالی ساختن این هنر، چه در زمینۀ فن و اجرا و چه در زمینۀ غنای رپرتوار برگزار شد.

این نمایشگاه در گالری هاگوپ کوورکیان^۱ در بخش هنر اسلامی برگزار شد. در واقع، موزه متروپولیتن اولین موسسه رسمی در امریکا بود که به بررسی موسیقی استاد پرداخت. این نمایشگاه نسبتاً کوچک با استقبال زیادی روبه‌رو شد، و بیش از ۱۰۰۰۰۰ تماشاگر از کشورهای مختلف به دیدن آن آمدند.