شرایط لازم برای انجام یک کار عملی موثر

4 می, 2014
 
مقالۀ قبلی شرح یک موقعیت دشوار و تبادل نظر برای برگزیدن روش اخلاقی مناسب در رویارویی با موقعیت‌های مشابه بود. در این مقاله ابتدا به جمع‌بندی نظرات می‌پردازیم و سپس معیارهای انتخاب روش صحیح را توضیح می‌دهیم. کسانی که هنوز در نظرسنجی شرکت نکرده‌اند می‌توانند با رجوع به مقالۀ قبلی در نظر سنجی شرکت کنند.

در این نظرسنجی پاسخ (ه) «به طور کلی بین کمک به دیگری و زمانی را به همسر اختصاص دادن، مغایرتی وجود ندارد: سینا می‌توانست با اختصاص دادن آن شب به همسرش کاری اخلاقی انجام داده باشد.» بالاترین درصد را داشت. و به دنبال آن گزینه (الف) «کارهای سخاوتمندانه ضرورتا با موانعی همراه هستند. کسی که خواهان پیشرفت معنوی است باید بر آنها غلبه کند: سینا می‌بایست منتظر مخالفت سوزان می‌بود و خود را برای گذراندن این مانع بدون ایجاد تنش آماده می‌کرد.» بالاترین درصد را داشته است. بررسی کلی نظرات نشان می‌دهد که رفتار سینا مورد انتقاد بوده است، زیرا در تصمیم‌گیری خود معیارهایی مانند تقدم حقوق و وظایف،‌ رعایت نکردن قانون طلایی، تعادل و نیت را در نظر نگرفته است.


با جمع بندی نظرات می‌توان به سه نکته اشاره کرد:

۱- ارزیابی قوای شخصیت‌های این داستان: چه علائمی از خود بروز می‌دهند، چه عدم تعادل‌های صفاتی‌ای در رفتار آنها نهفته است. به طور کلی چه اختلالی را می‌توان در آنها تشخیص داد؟

۲- تعیین «عملکرد صحیح » در این داستان: هر یک از شخصیت‌های داستان در حالت ایده آل باید به چه نحوی رفتار می‌کردند. راه حل مناسب چیست؟

۳-شرایط کلی عمل صحیح به اصول اخلاقی . شرایط لازم برای عملکرد صحیح چیست؟

در دو مورد اول مطالب کلی بیان شده‌اند و تجزیه و تحلیل آنها به عهده هر فرد است. در زیر به بررسی عمیق‌تر مورد سوم می‌پردازیم. در اینجا منظور توصیۀ یک رفتار خاص نیست که در مواجهه با تمام آزمون‌های گوناگون زندگی روزمره مناسب باشد. هدف به دست دادن چارچوبی است برای فراهم کردن شرایط کلی در عمل به اصول اخلاقی.

این چهارچوب شامل توصیه‌هایی است برگرفته از مبحث دوم کتاب طب روح که به ما در انتخاب عملکرد صحیح کمک می‌کند.

در این فصل به عواملی که منجر به تغذیه و پیشرفت روح می‌شود، اشاره شده که در زیر آمده است.

شرایط یک کار عملی مؤثر

بعد از یافتن اصول اخلاقی اصیل و سازگار با عصر خود، وظیفۀ ماست که به آن عمل کنیم، زیرا با عمل به این اصول است که فرایند تغذیه و تحلیل حاصل می‌شود. تغذیۀ سالم، چه مادی و چه معنوی، باید با برخی معیارها مطابقت داشته باشد. در ارگانیزم فیزیکی، تغذیه باید متنوع و متعادل باشد. به همین قیاس، عمل به اصول اخلاقی اصیل در صورتی بر ارگانیزم معنوی اثر مثبت می‌گذارد که با معیارهای زیر مطابق باشد.

الف) مکرر باشد: تنها با تکرار در عمل به یک اصل اخلاقی و داشتن پشتکار لازم است که می‌توان آن را در مایۀ روحی خود ثتبیت کرده و به صورت یک طبیعت ثانویه در آورد. مثلاً، برای کسب فضیلت سخاوت، کافی نیست که تنها چند بار سخاوتمند باشیم، بلکه باید آن قدر این کار را انجام دهیم تا عصارۀ سخاوت وارد مایۀ روحی‌مان گردد.

ب) تمام و کمال باشد: هر اصل اخلاقی را باید به طور تام و بدون کم وکاست جذب کرد.

برای روشن شدن مطلب، بیماری بری‌بری یا کمبود ویتامین B1 را در نظر می‌گیریم. این بیماری که اغلب به اختلالات عصبی می‌انجامد، برای اولین بار در خاور دور و در کشورهایی که غذای اصلی مردم آن برنج است مشاهده شد. بیماری بیشتر در میان طبقه‌ای که از برنج پوست کنده استفاده می‌کردند شیوع یافت، زیرا که ویتامین B1، در پوستۀ برنج نهفته است. با توجه به این مثال، در مورد صفات نیز به همین گونه می‌توان قیاس کرد. مثلاً در مورد نوعدوستی، باید آن را به طور تمام و کمال در خود تحلیل ببریم، یعنی پیامد آن( قدرناشناسی) را نیز بپذیریم، وگرنه ممکن است کار نوعدوستی به تلخی بیانجامد.به همین ترتیب، اگر بخواهیم به اصل شجاعت به طور تمام و کمال عمل کنیم باید لازمۀ آن را که احتیاط باشد نیز جذب کنیم. شجاعت بدون احتیاط، تبدیل به تهورمی‌شود و انسان را به ارتکاب اعمالی گاه با عواقب وخیم، وامی‌دارد.

ج) متنوع باشد: تغذیۀ ارگانیزم فیزیکی، تنها با یک نوع مادۀ غذایی، هر چند مفید، منجر به عدم تعادل غذایی می‌شود. به همین ترتیب تغذیۀ ارگانیزم معنوی نیز تنها با عمل به یک اصل اخلاقی، موجب عدم تعادل می‌شود که برای ارگانیزم زیانبار است. مثلاً، عمل به فداکاری، بدون رعایت حقوق خود و دیگران منجر به رفتار نسنجیده و غیر عقلایی می‌شود که باعث تشویق سودجویان می‌گردد و در این صورت به حقوق خود و اجتماع لطمه وارد خواهد کرد. برای اجتناب از عدم تعادل در تغذیۀ ارگانیزم معنوی، لازم است که به اصول اخلاقی گوناگون، به طور همزمان عمل شود

د) مناسب و بجا باشد: یعنی به وقت خود و در جای خود عمل شود. باید معنای عمیق هر اصل به طور صحیح درک شود و عمل به آن، کورکورانه و بدون توجه به شرایط نباشد. مثلاً جهت پرورش صفت تواضع در خود، عمل به آن در همه وقت و نزد همه کس جایز نیست. باید توجه داشت با چه کسی روبرو هستیم و در چه موقعیتی قرار داریم. در مورد صفت صداقت هم همین طور است. صداقت با شیاد و ریاکار مغایر اخلاق است. صداقت تا حدی جایز است که حقوق فرد و اجتماع لطمه نبیند وگرنه تبدیل به نوعی ساده‌لوحی می‌شود.

ه) متعادل باشد: عمل به هر اصل مستلزم رعایت تعادل است، بدون هیچ گونه افراط و یا تفریط. صفت مسالمت‌جویی یا عدم تهاجم را در نظر می‌گیریم. غریزۀ خشم یکی از صفات قوۀ غضبیه است. داشتن این غریزه برای حفظ شخص و دفاع از حقوقش ضروری است و سعی در خنثی کردن کامل آن، کار صحیحی نیست، زیرا نبود و یا کمبود آن، سبب از بین رفتن حیثیت انسان و بروز خواری و بی‌ارادگی انفعالی می‌گردد. عمل صحیح به غریزۀ خشم بدین معناست که در چارچوب قانون، شرع، عرف و اخلاق و با رعایت حقوق دیگران، از غریزۀ خشم برای دفاع از حیثیت و حقوق خود، استفاده کنیم.

با توجه به شرایط کار اخلاقی صحیح که در بالا بیان شد به دو سوال زیر پاسخ دهید.

۱- برای پاسخ به نظر سنجی کدامیک از شرایط زیر را در اجرای اصول اخلاقی در نظر گرفته بودید؟

  • مکرر باشد (58 رای، %8)


  • تمام و کمال باشد (71 رای، %10)


  • متنوع باشد (82 رای، %11)


  • مناسب و بجا باشد (276 رای، %37)


  • متعادل باشد (259 رای، %35)


Loading ... Loading ...

۲-از میان شرایط زیر، دو شرطی را که انجام آنها برای شما در عمل به اخلاقیات از همه سخت تر هستند، انتخاب کنید.

  • مکرر باشد (144 رای، %20)


  • تمام و کمال باشد (190 رای، %26)


  • متنوع باشد (49 رای، %7)


  • مناسب و بجا باشد (141 رای، %19)


  • متعادل باشد (200 رای، %28)


Loading ... Loading ...

برگرفته از سایت e-OstadElahi.fr